Fibromiyalji Sendromu
50 yaşında bayan hasta; yıllardır boyun, sırt ve omuzlarda aÄŸrıları var. Sabahları tutuk uyanıyor, uzun süredir uyku kalitesi bozulmuÅŸ ve sabahları dinlenmeden kalkıyor. Aralıklı baÅŸ aÄŸrısı atakları yaşıyor. Hayattan eskisi gibi zevk almıyor ve enerjisi eskiye göre çok düÅŸük. Kronik yorgunluk hissediyor. Zaman zaman sanki sisler içindeymiÅŸ gibi tam tanımlayamadığı yarı sersem bir durum yaşıyor. ÇeÅŸitli doktorlar ve tetkiklerle teÅŸhis edilememiÅŸ. Hasta, eÅŸi ve çocuklarına karşı kronik aÄŸrıları ve düÅŸük enerjisi nedeniyle mahçup hissediyor. Durumunun psikoljik olduÄŸunu kabullenmekiçin kendini zorluyor ama gerçek olan bir ÅŸey var ki; çok aÄŸrı çekiyor...
Günümüzde bazı doktorlar FibroMiyalji Sendromu’nun (FMS) bir hastalık olmadığını savunurlar. Ancak aynı ÅŸikayetlerle yaÅŸam kalitesi yıllardır düÅŸmüÅŸ bir grup hastaya yardımcı olabilmek için tablonun hastalık olarak kabul edilemesi ÅŸarttır.
Fibromiyalji sendromu olarak kabul edilen hastalarda 3 ana ÅŸikayet vardır: Uyku bozukluÄŸu, aÄŸrılı çok sayıda hassas nokta ve depresyon veya depressif ruh hali.
AraÅŸtırmalar FMS nin kesin nedenini gösterememekle birklikte bazı teoriler vardır.
-
Bunlardan biri FMS’yi bir stres faktörünün baÅŸlattığı yönündedir.
Diğer olası nedenler;
-
BozulmuÅŸ uyku kalıpları ve buna baÄŸlı olarak güçsüzlük ve azalmış aÄŸrı toleransı,
-
Sinir sisteminde aÄŸrı ile ilgili kimyasal maddelerin anormal üretimi, düÅŸük serotonin düzeyi
-
Vücutta büyüme hormonunun (growth hormone) düÅŸük seviyede olması?
FMS kas ve tendonlarda aÄŸrı ve acı ile seyreden bir hastalıktır. Kadınlarda sıktır, ilk ÅŸikayetler genellikle 30-35 yaÅŸlarında baÅŸlar, orta yaÅŸta özellikle menopozla birlikte ÅŸiddetlenir. Vücudun çeÅŸitli yerlerindeki kaslarda hassas nokta olarak anılan aÄŸrılı alanlar vardır. AÄŸrı baÅŸlıca boyun, sırt, omuz ve bel bölgesinde hissedilir. Belli noktalar hafif dokunmakla bile hassastır. AÄŸrı özellikle istirahat halinde daha belirgin olup, genellikle günlük aktiviteler ve egzersiz sırasında daha az hissedilir. Zaman içinde hava koÅŸulları, uyku deÄŸiÅŸiklikleri, stres, yolculuk, hareketsizlik ya da ağır fiziksel aktivite ile alevlenme gösterir. ÇoÄŸu hasta aslında aÄŸrının omuz, sırt, boyun, bel veya kalça bölgesinde hiç kaybolmadığını söyler.
DiÄŸer sık görülen belirtiler; uyku bozuklukları, depresyon, kronik yorgunluk, baÅŸ aÄŸrısı, ishal ve kabızlık dönemleri, el ve ayaklarda hissizlik ve batmalar, güçsüzlük hissi ve baÅŸ dönmesi, barsaklarda huzursuzluk, istirhatsiz (huzursuz) bacak sendromu, göz kuruluÄŸu, fibrofog olarak tanımlanan bilinçte bulanıklık anlarıdır. Stres ve günlük rutinin bozulması sıklıkla FMS belirtilerini kötüleÅŸtirir. Çünkü “fibromiyalji rutini sever.”
Pek çok hasta daha önceki muayeneler sonrasında bir probleminin olmadığını, laboratuar veya radyolojik incelemelerin normal çıktığını ve sorununun psikolojik olduÄŸunu duymuÅŸtur. Bu teÅŸhis edilemeyen durum, hastayı ailesi ve yakın çevresine, hatta kendine karşı güç durumda bırakır. Ancak fibromiyalji sendromu, muayene sırasında doktorun kaslardaki hassas noktaları tespit etmesi ve benzer tabloyu ortaya çıkaran diÄŸer hastalıkların ekarte edilmesiyle teÅŸhis edilebilir.
Fibromiyaljinin tedavisi hastalığın ÅŸiddetine ve eÅŸlik eden tablolara göre deÄŸiÅŸmektedir. BaÅŸlangıç bir stres ile olmuÅŸsa stresin ortadan kaldırılması sonucu ÅŸikayetlerde kendiliÄŸinden düzelme görülebilir. Stresin yok edilemediÄŸi hastalarda ilaç tedavisine ihtiyaç duyulur. Sırasıyla hafif aÄŸrı kesicilerden baÅŸlayarak, narkotik olmayan güçlü aÄŸrı kesicilere kadar ilaçlar kullanılabilir. Bazı çok aÄŸrılı hastaların tedavisinde tetik nokta enjeksiyonları da uygulanabilir.
Uykunun ve kalitesinin iyileÅŸtirilmesi elzemdir. Bu amaçla, bilinen antidepresan ilaçlara ek olarak, bitkisel kaynaklı bazı ilaçlar kullanılır. Bunlar vücutta aÄŸrı ile ilgili bazı kimyasal maddeleri düzenleyebilmektedir. Hastanın uyku düzenine azami dikkati gösterip, çay ve kahve tüketiminde dikkatli olması, uykunun zamanı ve yerine özen göstermesi gerekir.
Kaslara germe ve kardiyovasküler uygunluÄŸun artırıldığı bir egzersiz programı tedavinin ikinci, belki de en önemli parçasıdır. Özellikle “aerobik egzersizler” olarak tanımlanan vücudun oksijenlenme ihtiyacının arttığı; yürümek, koÅŸmak, bisiklet, yüzmek gibi egzersizler haftada 3 kere 30 dakika süreyle yapılamalıdır. Bu egzersizler kalp ve akciÄŸer fonksiyonlarını artırır ve gergin-aÄŸrılı kaslara germe uygular. Bu konuda hasta doktorundan bir program almalıdır.
Ayrıca çeÅŸitli gevÅŸeme yöntemleri de yardımcı olur. Hastalar özel manuel terapi veya miyofasiyal germe gibi özelmasaj tekniklerinden oluÅŸan fizik tedavi yöntemleri, yoga ve pilates’ten çok yararlanırlar.
FMS de görülen belirtiler:
Kas ağrısı .........................................%100
Yorgunluk.........................................%96
Uyku problemi..................................%86
Eklem ağrıları...................................%72
Baş ağrısı...........................................%60
Ä°stirahatsiz bacak (restless legs)........%56
UyuÅŸma ve iÄŸnelenme.......................%52
Hafıza zayıflığı..................................%46
Bacak krampları................................%42
Konsantrasyon güçlüÄŸü.....................%41
Sinirlilik............................................%32
Depresyon.........................................%20-25